English
Русский
“İctimai sağlamlıq” fənni insanların və onların icmalarının sağlamlığının qorunması və yaxşılaşdırılması haqqında elmdir. Bu iş sağlam həyat tərzinin təbliği, xəstəliklərin və zədələnməlırin qarşısının alınmasının tədqiqi, yoluxucu xəstəliklərin aşkarlanması, qarşısının alınması və onlara qarşı tədbirlər görülməsi yolu ilə əldə edilir. Bütünlükdə ictimai sağlamlıq bütün əhalinin sağlamlığının qorunması ilə məşğuldur. Fənnin bu müxtəlif aspektləri araşdırmasına baxmayaraq, o əsasən ictimai sağlamlıq fəaliyyətinin praktik icrası üçün fikir və konsepsiyaların tətbiq olunmasında tələbəyə yardımçı olmağa yönəldilmişdir. Tələbələr bu fənnin sayəsində cəmiyyətdə xəstəliklərin, əlilliyin qarşısının alınması ilə bağlı ümumi konsepsiyaları və müddəaları öyrənəcəklər. Bu fənn sayəsində gələcək mütəxəssislər istər müalicə müəsisələrində, istər digər sosial idarə və təşkilatlarda cəmiyyətin və ayrı-ayrı fərdlərin sağlamlığını qoruya və onun keyfiyyətini daha da yaxşılaşdıra biləcəklər. “İctimai sağlamlıq” fənni sayəsində tələbələr cəmiyyətdə xəstəliklərin, əlilliyin qarşısının alınması ilə bağlı müvafiq konsepsiyaları, nəzəriyyələri və prinsipləri müəyyən edib istifadə edəcəklər. İctimai sağlamlığa dövlət nəzarətinin ümumi müddəalarını mənimsəyəcəklər. Tələbələr cəmiyyətin sağlamlığının qiymətləndirilməsində, eləcə də sağlamlığa yoluxucu və ya qeyri-infeksion amillərin təsirini araşdırıb yoxlamağı öyrənəcəklər.
Payız semestrində keçirilən fənlər
|
№ |
Fakültələr |
Kurs |
Fənlər |
Auditoriya saatları |
||
|
Mühazirə |
Praktika |
|||||
| 1 |
Əczaçılıq |
II |
İctimai sağlamlıq |
10 |
20 |
|
İPF-B16
İctimai sağlamlıq
Təhsil pilləsi: Əsas (baza) ali tibb təhsili
İxtisas: Əczaçılıq
Fənnin məqsədi:
Əhalinin sağlamlığını və onu şərtləndirən amilləri qiymətləndirmək üçün bilik və bacarıqlara malik mütəxəssis hazırlamaq; bütövlükdə cəmiyyətin sağlamlığının qayğısına qalmaq və onu yaxşılaşdırmaqdır. Buraya əhalinin sağlamlığına təsir edən amillərin təhlili, xəstəliklərin qarşısının alınması, sağlam həyat tərzinin təşviqi və keyfiyyətli tibbi xidmətə çıxışın təmin edilməsi üçün şəraitin yaradılması da daxildir.O, həmçinin epidemiyalara qarşı daha yaxşı mübarizə aparmağa, sağlamlıq siyasətlərini formalaşdırmağa və sağlam cəmiyyətlər qurmağa kömək edir.
Fənnin təlim nəticəsi:
- Sağlamlıq meyarlarını bilir və şərh edir;
- Sağlamlıq anlayışını izah edir, sağlamlığa təsir edən sosial, bioloji və fiziki amilləri bilir və qiymətləndirir;
- Sağlamlığın qorunması, sağlamlıq xidmətlərini və birinci, ikinci, üçüncü səviyyə tibb xidmətlərini bilir;
- Yoluxucu xəstəliklərə qarşı qlobal və ictimai mübarizə anlayışını və əhəmiyyətini mənimsəyir;
- Qidalanma ilə sağlamlıq əlaqəsini anlayır, ölkəmizdə və dünyada rast gəlinən qidalanma problemlərini bilir;
- Qida gigiyenası və sanitariya anlayışını bilir;
- Xronik xəstəliklərin fərdi və cəmiyyət baxımından əhəmiyyətini anlayır, birinci, ikinci və üçüncü səviyyə tibb xidmətlərində xronik xəstəliklərdən qorunma yollarını mənimsəyir;
- Tibb xidmətlərində qurumlararası əməkdaşlığı, komanda anlayışını izah edir;
- İctimai sağlamlıq problemlərinin həll edilməsində epidemiologoyanın rolunu anlayır;
- İctimai sağlamlıqla əlaqəli milli və beynəlxalq cəmiyyətləri, qurumları tanıyır;
- Fərdi gogiyenanın təmin edilməsi və davamlılığı haqqında biliklərə sahib olur, xəstəliklərdən qorunma yollarını bilir.
Fənnin məzmunu:
Bu, Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilmiş məcburi fənndir.
İctimai səhiyyə – insanların və cəmiyyətlərin sağlamlığının qorunması və yaxşılaşdırılması elmidir.
Bu məqsədə sağlam həyat tərzinin təbliği, xəstəliklərin və travmaların profilaktikası üzrə tədqiqatlar, həmçinin infeksion xəstəliklərin aşkar edilməsi, qarşısının alınması və nəzarəti vasitəsilə nail olunur.
Bu fənn ümumilikdə əhalinin sağlamlığının qorunması ilə məşğul olur.
Lakin onun əsas məqsədi – tələbəyə ictimai səhiyyə fəaliyyətində nəzəri bilik və anlayışları praktikada tətbiq etməyə kömək etməkdir.
Bu fənn vasitəsilə tələbələr cəmiyyətdə xəstəliklərin və əlilliyin profilaktikası ilə bağlı ümumi anlayış və prinsipləri öyrənəcəklər.
Əldə olunan bilik və bacarıqlar gələcək mütəxəssislərə ictimaiyyətin və fərdin sağlamlığını qorumaq və onu daha da yaxşılaşdırmaq imkanı verəcək – həm tibb və əczaçılıq müəssisələrində, həm də digər sosial idarəetmə və təşkilatlarda.
|
№ |
MÖVZU (MÜHAZİRƏ) |
ƏDƏBİYYAT |
SAAT |
|
1. |
İctimai səhiyyənin mahiyyəti |
Mary-Jane Schneider, Introduction to Public Health, 5 th edition (Jones and Barlett, 2017) chapter 1-2. |
2 |
|
2. |
Sağlamlığın sosial, siyasi və iqtisadi determinantları |
1- Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones & Bartlett Publishers. Chapter 13-14. 2-Wilkinson, R.G. and Marmot, M. eds., 2003. Social determinants of health: the solid facts. World Health Organization.https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0005/98438/e81384.pdf |
2 |
|
3 |
Tibbi xidmət və ictimai səhiyyə |
1. Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones & Bartlett Publishers. Chapter 26-27. 2. Video: Green, “Why Are Health Care Costs So High?” video available at: |
2 |
|
4 |
Təhlükəsiz qida və dərman |
Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones&BartlettPublishers. Chapter 24. |
2 |
|
5. |
Yoluxucu və qeyri-yoluxucu xəstəliklər |
1. Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones&BartlettPublishers. Chapter 9-10 2. Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones&BartlettPublishers. Chapter 11-12 |
2 |
|
№ |
MÖVZU (PRAKTIKA) |
ƏDƏBIYYAT |
SAAT |
|
1 |
Əhalinin sağlamlıq göstəricilərinin ölçülməsi |
Oxford Textbook of Global Public Health - Sixth edition Edited byRoger Detels; Martin Gulliford; QuarraishaAbdool Karim and ChorhChuan Tan. 2015.Volume2The methods of public health. Section 4Information systems and sources of intelligence. 5.17 Measuring the health of populations: the Global Burden of Disease study methods p.634 |
2 |
|
2. |
Sağlamlıqda sosial bərabərsizlik |
1-Video: “Unnatural Causes: Is Inequality Making Us Sick?” Episode 1: “In Sickness and in Wealth”. https://www.pbs.org/unnaturalcauses/hour_01.htm 2-Video: “Unnatural Causes: Is Inequality Making Us Sick?” Episode 2, 1stSegment: “When the Bough Breaks”. https://www.pbs.org/unnaturalcauses/hour_01.htm 3-Carpenter, “What’s Killing America’s Black Infants?” TheNation, February 15, 2017 |
2 |
|
3 |
Əhali sağlamlığının birincili, ikincili və üçüncülü profilaktikası |
1-Centers for Disease Control and Prevention. 2011. “Picture of America: Prevention.” Found at: https://www.cdc.gov/pictureofamerica/pdfs/picture_of_america_prevention.pdf 2-Kolodny, A, Courtwright, DT, Hwang, CS, Kreiner, P, Eadie, JL, Clark, TW and Alexander, GC. 2015. The prescription opioid and heroin crisis: a public health approach to an epidemic of addiction. Annual Review of Public Health, 36, pp.559-574. 3-Iams, JD,Romero, R,Culhane, JF,&Goldenberg, RL.2008.Primary,secondary,andtertiaryinterventions to reduce the morbidity and mortality of preterm birth. TheLancet, 371(9607), 164-175. |
2 |
|
4 |
Qeyri-düzgün qidalanma və piylənmə |
1-Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones & Bartlett Publishers. Chapter 16. 2-O’Connor, “Coca-Cola Funds Scientists Who Shift Blame for Obesity Away from Bad Diets,” New York Times, August 9, 2015. https://archive.nytimes.com/well.blogs.nytimes.com/2015/08/09/coca-cola-funds-scientists-who-shift-blame-for-obesity-away-from-bad-diets/ |
2 |
|
5. |
Əhali arasında emosional stress |
Aynur Badalova. The role of hyperurbanization processes in the formation of emotional stress among adults. X İnternational Scientific Conference: Scientific achievements of the third millennium, New York. 2019. p.25-28. |
2 |
|
6. |
Qrip epidemiyası, quş qripi və COVİD-19 |
1-Introduction to public health: promises and practices / Raymond L. Goldsteen, Karen Goldsteen, Terry L. Dwelle. — Second edition. Chapert 4. Case Study: Pandemic Influenza and Avian Influenza p.110 2-THE COVID-19 CRISIS Social Perspectives Edited by Deborah Lupton and Karen Willis. 2021 |
2 |
|
7. |
Travmalar və əlillik |
Mary-Jane Schneider. (2017). Introduction to public health, 5th edition. Jones&BartlettPublishers. Chapter 17. 1-https://www.who.int/health-topics/disability#tab=tab_1 3-https://www.un.org/en/observances/day-of-persons-with-disabilities (https://www.un.org/en/content/disabilitystrategy/assets/documentation/UN_Disability_Inclusion_Strategy_russian.pdf ) 4-https://ida.worldbank.org/en/topics/cross-cutting/disability |
2
|
|
8. |
Kollokvium |
2 |
|
|
9. |
Demoqrafiya |
The new public health / authors, Theodore H. Tulchinsky, Elena A. Varavikova; with foreword by John Last. – 3nd ed. Measuring, Monitoring, and Evaluating the Health of a Population. Chapter 3. p.91-98. |
2 |
|
10. |
Vərəm və İİV/QİÇS
|
1. Introduction to public health: promises and practices / Raymond L. Goldsteen, Karen Goldsteen, Terry L. Dwelle. — Second edition. Chapert 4. Case Study: Tuberculosis p.117 2. Green, A., &Kolar, K. (2015). Engineering behaviour change in an epidemic: the epistemology of NIH-funded HIV prevention science. Sociology of Health & Illness, 37(4), 561-577. doi: 10.1111/1467-9566.12210 3. Low-Beer, D., &Stoneburner, R. (2004). Uganda and the challenge of HIV/AIDS. In N. Poku& A. Whiteside (Eds.), The Political Economy of AIDS in Africa (pp. 165-190). Aldershot: Ashgate. 4. Stoneburner, R., & Low-Beer, D. (2004). Population-level HIV declines and behavioral risk avoidance in Uganda. Science, 304(5671), 714-718 |
2 |
